Hoe werken de verschillende zenuwsystemen in ons lichaam? En kunnen we hier invloed op uitoefenen als we ons daar meer bewust van zijn?
Je lichaam heeft twee zenuwstelsels: Het centrale zenuwstelsel staat onder invloed van onze wil. Hiermee kun je, bijvoorbeeld, je spieren aansturen en daardoor bewegen. Het autonome zenuwstelsel staat niet onder invloed van onze wil, we kunnen dit slechts indirect beïnvloeden.
Het autonome zenuwstelsel bestaat ook weer uit twee delen: Als de sympathicus geactiveerd wordt gaat de ademhaling sneller, de hartslag gaat omhoog, energie wordt vrijgemaakt, de doorbloeding naar de spieren verbeterd en de alertheid wordt verhoogd. Optimale omstandigheden voor fysieke actie! Je bent klaar om te vechten of te vluchten; ons dierlijke overlevingsmechanisme. Als de parasympaticus geactiveerd wordt, gaat de ademhaling langzamer en minder diep, de hartslag daalt, de doorbloeding komt op gang, evenals de spijsvertering. De parasympaticus is belangrijk bij herstel, opbouw, rust en aanvullen van energievoorraden. Je kunt het autonome zenuwstelsel voorstellen als een wipwap: wanneer het ene gedeelte actiever wordt, wordt het andere gedeelte minder actief. Deze balans zorgt ervoor dat je jezelf voortdurend kan aanpassen aan een veranderende omgeving. Beiden moeten goed op elkaar afgestemd zijn en beiden moeten even sterk zijn om elkaar in evenwicht te houden. Inspanning en stress worden afgewisseld met ontspanning en rust.
Om de balans te bewaren is het nodig om de sympathicus alleen dan te laten werken als het nodig is, in bedreigende situaties of in situaties waar extra lichamelijke of mentale inspanning wordt gevergd. Maar helaas is onze sympathicus maar al te vaak aan het werk.
Onze huidige tijd is veeleisend: we hebben het vaak druk, alles moet snel en dus hebben we ook veelvuldig te maken met stress. Zorgen en trauma’s, maar ook al die leuke hobby’s en sporten zorgen ervoor dat de sympathicus te vaak en te lang geactiveerd is.
Deze langdurige, overmatige activiteit van het sympathische zenuwstelsel, veroorzaakt op termijn een verstoring van de balans tussen het sympathische en het parasympatische zenuwstelsel.
Het lichaam kan niet voortdurend in een verhoogde staat van paraatheid zijn.
Door deze langdurige overbelasting wordt het autonome zenuwstelsel als het ware verstard in zijn regulatiemogelijkheden. Echt ontspannen wordt steeds moeilijker en vertering en herstel worden uitgesteld.
Bij een klein deel van de mensen kan de sympathicus ook juist onderactief zijn.
Dat kan zich uiten in een uitgeput gevoel na lichte inspanning, veel slapen en moe wakker worden. Het is de kunst om te doorvoelen of dit komt door een langdurige overbelasting van de sympathicus (en rust nodig is) of doordat het tijd wordt om in actie te komen!
Wat kun je doen om deze balans te herstellen?
Bewust worden wanneer welk deel van het autonoom zenuwstelsel werkt. Hoe ziet jouw dagindeling eruit. Welke activiteiten zorgen voor actie en welke rust en herstel. Is dit in evenwicht? En ben je echt in rust tijdens de activiteiten die weinig energie kosten? Verbinding maken tussen hoofd en lichaam – gaan voelen – . Er zijn veel mensen die leven in hun hoofd en waarbij het lichaam maar moet doen wat ze bedacht hebben. Hoe is jouw contact met jouw lichaam? Voel je jouw hartslag? Voel je jouw tempo van ademhalen? Voel je je vaak gejaagd of juist rustig? Kan je goed ontspannen? Heb je heel de dag gespannen spieren of houd je jouw kaken op elkaar geklemd? Een ‘bodyscan’ kan je helpen de verbinding tussen hoofd en lichaam te herstellen. Ook meditatie kan helpen om naar binnen te keren en te gaan voelen wat er van binnen speelt. Ademhaling Door middel van de ademhaling kunnen we het autonomen zenuwstelsel beïnvloeden. Vaak ademen we ongemerkt te snel en teveel in. Met een buikademhaling en de nadruk op de uitademing kan je jouw lichaam laten ontspannen. Hoe is jouw ademhaling?
Beweging
Bewegen helpt om spieren te ontspannen en stress los te laten. Heel actief sporten kan helpen om je lichaam even goed aan te zetten waardoor je daarna ook beter kan ontspannen. Let wel op dat je ontspanning neemt na het sporten en niet in die adrenaline blijft hangen. Daarnaast zijn Yoga, gewoon even lekker dansen in de woonkamer of een wandeling door de natuur ook helpend. Hoeveel beweeg jij per dag?
Slaap
Met een goede nacht slaap, kalmeren we ons zenuwstelsel. Hoe is jouw nachtrust?
Dankbaarheid
Het is wetenschappelijk onderzocht en bewezen dat dankbaarheid een positief effect heeft op het zenuwstelsel. Het zorgt ervoor dat oxytocine wordt aangemaakt. Dit hormoon wordt ook aanmaakt met een goede, lange knuffel. Oxytocine zorgt voor ontspanning in het lichaam.
Waarover ben jij dankbaar?
Natuur
De natuur heeft een ontspannende werking. Een wandeling, een rondje hardlopen door het bos of alleen maar even zitten op een bankje in de natuur is helpend voor onze rust.
Ben jij genoeg buiten?
Overig:
Een overzicht is nooit compleet. Luisteren naar rustgevende muziek, het zingen van liedjes, stilte of gebed kan jouw zenuwstelsel ook ontspannen. Voor een ander is dat juist iets creatiefs doen. Voor weer een ander is dat een lang, warm bad nemen met een kop thee ernaast.
Wat helpt je om jouw zenuwstelsel te laten ontspannen?
Of wat heb jij nodig om actief te worden?